Od 1 lipca 2024 roku w Warszawie obowiązuje Strefa Czystego Transportu (SCT) obejmująca 37 km² centrum miasta. Samochody benzynowe starsze niż 27 lat oraz te niespełniające normy Euro 2, a także pojazdy z silnikiem Diesla starsze niż 19 lat lub niespełniające normy Euro 4, mają zakaz wjazdu na ten teren – z pewnymi wyjątkami. Warszawa nie jest jednak jedynym polskim miastem wdrażającym takie ograniczenia. W najbliższych latach planowane są kolejne strefy czystego transportu w Krakowie i Wrocławiu. Według danych CARFAX, dostawcy raportów historii pojazdów używanych, znaczny odsetek samochodów na polskich drogach już teraz nie spełnia tych kryteriów.
Wyzwania w Polsce: Przestarzałe pojazdy
CARFAX analizował używane pojazdy sprawdzane w systemie w 2024 roku, z czego 46% stanowiły samochody napędzane benzyną, a 37% Diesle. Wyniki raportu wskazują, że co piąty samochód benzynowy w Polsce nie spełnia normy Euro 2, co uniemożliwia wjazd do warszawskiej strefy czystego transportu, a co trzeci Diesel nie spełnia normy Euro 4. Wprowadzenie kolejnych, bardziej restrykcyjnych regulacji przewidziane na 2026 rok – które będą wymagały spełnienia normy Euro 3 dla benzyniaków i Euro 5 dla Diesli – sprawi, że sytuacja stanie się jeszcze bardziej problematyczna. Wówczas już 23% benzyniaków i aż 45% Diesli nie będzie mogło wjeżdżać na teren SCT.
Polska wyróżnia się na tle innych krajów europejskich wysokim odsetkiem starych pojazdów, zwłaszcza Diesli. Te starsze modele stanowią znaczny procent aut, co stwarza wyzwania zarówno dla kierowców, jak i dla miast w kontekście dalszego wdrażania stref czystego transportu.
Strefy Czystego Transportu – rozwój i wyzwania
Strefy czystego transportu są coraz bardziej powszechne w całej Europie. Liczba miast wprowadzających te obszary stale rośnie – od zaledwie trzech w 1996 roku do 320 w 2022 roku. Szacuje się, że do 2025 roku będzie ich aż 500. Zasady i normy dotyczące emisji spalin w różnych krajach mogą się różnić, jednak idea pozostaje ta sama – ograniczenie wjazdu dla najbardziej zanieczyszczających pojazdów w celu poprawy jakości powietrza w centrach miast.
CARFAX przeanalizował również dane dotyczące samochodów używanych sprawdzanych w systemie w trzech innych europejskich krajach – Hiszpanii, Szwecji i Włoszech – aby zobaczyć, jak te pojazdy radzą sobie z wymogami w poszczególnych miastach.
Hiszpania: Normy emisji spalin w strefach ZBE
W Hiszpanii strefy niskiej emisji spalin (Zonas de bajas emisiones, ZBE) funkcjonują już w Madrycie i Barcelonie, a do końca 2024 roku wszystkie hiszpańskie gminy liczące ponad 50 000 mieszkańców muszą wdrożyć własne ZBE. Samochody bez etykiety ekologicznej, czyli te najstarsze, są najbardziej ograniczane. Są to pojazdy benzynowe wyprodukowane przed 2001 rokiem oraz Diesle sprzed 2006 roku. Z danych CARFAX wynika, że blisko co piąte auto benzynowe i co szósty Diesel sprawdzany w Hiszpanii nie spełnia wymagań tych stref. Oznacza to, że znaczna część pojazdów będzie musiała zostać wykluczona z obszarów miejskich, co wymusza na właścicielach konieczność modernizacji floty.
Szwecja: Plany Strefy Środowiskowej w Sztokholmie
Sztokholm planuje wprowadzenie Strefy Środowiskowej Klasy 3 w centrum miasta od 31 grudnia 2024 roku. Strefa ta będzie jedną z najbardziej restrykcyjnych w Europie, zakazując wjazdu wszystkim pojazdom spalinowym. Wyjątek będą stanowiły jedynie wybrane hybrydowe ciężarówki, pojazdy zasilane ogniwami paliwowymi na wodór oraz samochody elektryczne. Choć decyzja o strefie jest obecnie wstrzymana przez Komisję Europejską, wprowadzenie jej w życie będzie miało znaczące konsekwencje dla właścicieli pojazdów spalinowych. Według danych CARFAX, co trzecie auto zarówno benzynowe, jak i z silnikiem Diesla, nie spełniałoby wymogów wjazdu do centrum Sztokholmu.
Włochy: Rzym i rozszerzające się strefy
Włochy są liderem w Europie pod względem liczby stref czystego transportu. W samym Rzymie funkcjonują dwie strefy – zielona i niebieska, które obejmują różne obszary miasta i wprowadzają zakazy ruchu dla samochodów benzynowych wyprodukowanych przed 2001 rokiem (norma Euro 3) oraz Diesli sprzed 2006 roku (norma Euro 4). W żółtej strefie, obejmującej ścisłe centrum miasta, obowiązują dodatkowe godziny zakazu ruchu. W danych CARFAX widać, że co piąty sprawdzany samochód benzynowy i co szósty Diesel nie spełnia włoskich norm, co zmusza właścicieli do rozważenia zakupu nowszych pojazdów.
Co dalej dla kierowców w Polsce?
Wprowadzenie stref czystego transportu w Polsce stanowi wyzwanie zarówno dla właścicieli starszych pojazdów, jak i dla osób planujących zakup samochodów używanych. Wysoki odsetek aut niespełniających wymogów emisji zmusza właścicieli do modernizacji floty lub zakupu nowszych pojazdów. Dla wielu osób może to być kosztowne i czasochłonne, co ogranicza sensowność inwestycji w starsze samochody. Warto zwrócić uwagę na normy emisji spalin, zwłaszcza jeśli planujemy regularnie poruszać się po centrach miast objętych strefami czystego transportu. Wymagania te będą stawały się coraz bardziej restrykcyjne, co oznacza, że decyzje zakupowe muszą być podejmowane z myślą o przyszłości.
Frank Brüggink, Dyrektor Zarządzający CARFAX w Europie, podkreśla, że wprowadzenie SCT w Polsce to krok w stronę czystszej przyszłości, ale jednocześnie stanowi ogromne wyzwanie dla rynku samochodów używanych.